10 Mayıs 2014 Cumartesi

Kozmik Radyasyona Bağlı Kanser

Kıtalararası ve yüksek irtifa uçuşlarında, özellikle güneşteki patlamalar sırasında daha yoğunlaşan kozmik radyasyon maruziyeti pilotlarda beyin, testis, mesane, meme, kolon, melanoma ve Hodgkin tipi kanserlere neden olmaktadır. Yüksek oranlar söz konusu olmamakla birlikte böyle bir risk vardır. Uçuş aletlerinden yayılan elektromanyetik dalgalar, jet yakıtı buharı, UV ışınları ve ozon da kanserojendir.

Uçak Personelinin alabileceği doz ve risk?
Yılda ayrı ayrı uçuşlarla toplanan ortalama 40 gün ve en çok 12.000 m yükseklikte uçan personel için yıllık ortalama doz (Bu yükseklikte 1 yıl boyunca etkili olabilecek 52 mSv'den gidilerek):
52 mSv• 40/365 = 5,7 mSv
olabilir. Sadece kozmik ışınların etkisiyle alınan bu doz, deniz düzeyindeki yerel kaynaklar ile kozmik ışınların katkılarından oluşan toplam 2,4 mSv'lik doğal dozla karşılaştırıldığında uçak personelinin, doğal radyasyonla alınan dozun iki katından daha çoğunu almakta olduğu görülüyor. Aradaki fark büyük olmasına rağmen, bu pratikte birkaç röntgen filmiyle alınan doza eşdeğer ve vücutta bir hasara yol açma olasılığı, riski son derece az.. Risk anne karnında büyümekte olan embriyo, ceninler için sözkonusu olabilir ve bunların özürlü doğma olasılığı var. Bu nedenle, uçak personelinden hamile olanların uçaklarda görevlendirilmesi ilgili yönetmeliklerle getirilen önlemlerle önleniyor.
Çok uçanların alabileceği doz ve risk?
Yılda toplam 240 saatlik (=10 gün) ve yukarıdaki yükseklikteki uçuşlar için yıllık ortalama doz:
52 mSv • 10/365 =1,4 mSv
kadar.
Bu değer, deniz düzeyindeki bir yerleşim yerindeki doğal radyasyon dozunun yarısından biraz çok ve bu nedenle çok uçanlarda, hamileler dışında, bir etki ve risk beklenmez. Anne karnındaki ceninlerde organ yapımı sürdüğünden ve bunların radyasyondan etkilenmeleri olasılığı büyük olduğundan hamile iş kadınlarının çok uçmamaları, özürlü doğumlara karşı bir önlem olarak, öneriliyor.
Gezi amaçlı uçanların alabileceği doz ve risk?
Yıllık toplam 50 saatlik (2 gün kadar) ve yukardaki koşullardaki uçuşlar için ortalama doz:
52 mSv •2/365 = 0,3 mSv
kadar. Bu değer, deniz düzeyindeki bir yerleşim yerindeki doğal radyasyon dozunun onda birinden biraz çok ve bu nedenle yılda birkaç saatlik uçak yolculukları için, hamilelerde bile, herhangibir bir etki ve ek bir risk beklenmez. Tek bir röntgen filmi çektirilmesinde alınan doz bundan çok.